Crypto là gì ? Tổng hợp kiến thức về cryptocurrency đầy đủ nhất

Nhiều người gọi crypto là tiền ảo nhưng cụm từ này không hoàn toàn chính xác với crypto. Vì tiền ảo là những giá trị không thực (Chẳng hạn: tiền nạp vào game). Còn riêng giá trị của crypto lại rất thực và có thể quy đổi ra tài sản hoặc trao đổi, mua/bán

Tổng quan thông tin Crypto là gì?

Khái niệm Crypto?

Crypto hay Cryptocurrency là một dạng tiền điện tử được phát hành bởi các dự án Blockchain và được dùng như phương tiện giao dịch diễn ra trên các nền tảng Blockchain.

Bằng việc sử dụng hệ thống thuật toán mã hóa của công nghệ Blockchain, thông tin về các giao dịch Crypto sẽ được đảm bảo không thể bị thay đổi hay đánh cắp dưới bất kỳ hình thức nào. 

Đặc điểm nổi bật nhất của Crypto nói riêng và tiền mã hóa nói chung là bất kỳ ai cũng có thể có khả năng tạo ra loại tiền này. Tuy nhiên, giá trị của một đồng Crypto sẽ được đánh giá thông qua việc nó có được cộng đồng chấp nhận và sử dụng rộng rãi hay không. Đây là điểm khác biệt so với tiền pháp định được phát hành, định giá và kiểm soát giá trị bởi các chính phủ.

Sàn Crypto là gì?

Sàn giao dịch Crypto là nơi các nhà đầu tư tiến hành các hoạt động mua bán, giao dịch tiền điện tử. Nó được xem như một nền tảng trực tuyến làm trung gian giữa các nhà đầu tư Crypto. 

Sau khi khai thác Crypto thành công, những người được gọi là thợ đào Crypto sẽ tung lượng tiền mà họ sở hữu lên sàn giao dịch Crypto. Ở đây, các nhà đầu tư không có đủ điều kiện trực tiếp tham gia khai thác Crypto sẽ tiến hành các giao dịch mua bán, đầu tư Crypto.

Theo thống kê của Coinmarketcap, hiện nay trên thế giới có hơn 300 sàn giao dịch Crypto với khối lượng giao dịch hàng ngày đạt mức gần 500 tỷ đô. Những con số này thể hiện được các hoạt động đầu tư Crypto trên các sàn giao dịch đang ngày càng trở nên sôi động hơn. Một số sàn phổ biến có thể kể đến như Binance, sàn giao dịch P2P Remitano, sàn Huobi, Sàn Kucoin, sàn Coinbase, …

Có những loại sàn Crypto nào?

Hiện tại trên thế giới các sàn giao dịch Crypto sẽ được chia thành hai nhóm là sàn giao dịch tập trung và sàn giao dịch phi tập trung.

• Sàn giao dịch tập trung (hay còn gọi là CEX): Là sàn giao dịch Crypto có bên thứ ba đóng vai trò kiểm soát và trung gian cho các hoạt động trao đổi Crypto. Để tham gia vào sàn này, các nhà đầu tư cần phải tạo tài khoản với ID và password riêng để truy cập vào sàn theo quy định về KYC (Know your customer) của chính phủ. Một số sàn giao dịch tập trung nổi tiếng trên thế giới như: Binance, Bittrex, BitMax,..

• Sàn giao dịch phi tập trung (hay còn gọi là DEX): Là sàn giao dịch Crypto được thành lập và hoạt động một cách phi tập trung trên cơ sở nền tảng Blockchain.

Đầu tư Crypto là gì?

Đầu tư Crypto là các hoạt động giao dịch, mua bán đồng tiền Crypto nhằm mục đích thu lợi nhuận nhờ chênh lệch giá. Để có thể đầu tư Crypto hiệu quả cần lưu ý một số nội dung sau đây:

• Thứ nhất, tìm hiểu và sàng lọc thông tin kỹ càng: Như đã đề cập ở trên, hiện nay có rất nhiều đồng Crypto được giao dịch ở nhiều sàn khác nhau. Điều này sẽ giúp cho các nhà đầu tư Crypto có nhiều lựa chọn hơn. Tuy nhiên, nhà đầu tư nên tìm hiểu và sàng lọc kỹ để có hiểu biết chính xác nhất về các loại tiền Crypto sắp đầu tư. Một số thông tin quan trọng cần lưu ý khi sàng lọc bao gồm tính thanh khoản, giá trị đồng tiền, người (đơn vị) tạo ra, uy tín của đồng tiền,…
• Thứ hai, chuẩn bị nền tảng kiến thức vững vàng: Đây là lưu ý quan trọng nhất mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng cần thực hiện khi tham gia vào thị trường Crypto. Vì đặc thù Crypto là lĩnh vực tương đối mới trên thế giới, hệ thống thông tin và kiến thức đa chiều, không đơn giản. Hiện nay thị trường Crypto đang có xu hướng tập trung vào nền tảng tài chính phi tập trung (DeFi) cũng như thành lập các hệ sinh thái kỹ thuật số mở. Nhà đầu tư cần chủ động tìm hiểu để chuẩn bị nền tảng kiến thức, sẵn sàng nắm bắt các cơ hội tiềm năng của thị trường mới này.
• Thứ ba, lưu ý về việc bảo mật tài sản điện tử: Trong thị trường Crypto nói riêng và lĩnh vực đầu tư nói chung, thường tồn tại rất nhiều hình thức lừa đảo. Đặc biệt, đối với mảng Crypto, nhà đầu tư có thể bị dụ dỗ cung cấp private key để truy cập vào ví điện tử, hoặc lừa đảo thông qua các link quà tặng để lấy thông tin các nhân nhà đầu tư. Việc nghe theo lời khuyên của người khác luôn là con dao hai lưỡi. Do đó, để tham gia đầu tư Crypto an toàn, nhà đầu tư cần lưu ý, kiểm tra kỹ về uy tín của các Crypto khi thực hiện giao dịch và đánh giá rủi ro kỹ lưỡng khi mua các token.

Đặc điểm và phân biệt các loại tiền điện tử

Đặc điểm của Crypto

Crypto có những đặc điểm chính sau:

• Tính phi tập trung: Crypto không hoạt động như tiền thông thường và cũng không chịu sự chi phối của máy chủ trung tâm. Thay vào đó, Crypto được phân phối trên một mạng lưới (network) cùng với sự tham gia của rất nhiều máy tính ngang hàng. Hệ thống này được gọi là mạng lưới phi tập trung.
• Đồng tiền được số hóa: Crypto là loại tài sản được số hóa, chỉ được giao dịch trên internet. Nhà đầu tư không thể trực tiếp cầm nắm như tiền giấy thông thường.
• Tính chất ngang hàng: Với hình thức này, các nhà đầu tư sẽ trực tiếp giao dịch với nhau trên không gian trực tuyến mà không phải thông qua bên thứ ba. Nhờ đó tăng tốc độ xử lý đồng thời không mất phí.
• Tính ẩn danh: Khi tiến hành các giao dịch tiền mã hóa, nhà đầu tư không cần phải cung cấp các thông tin cá nhân. Đồng thời, các giao dịch Crypto cũng không chịu sự quản lý của bất kỳ bên thứ ba nào nên khó có thể xác định danh tính của những người tham gia mua bán Crypto.
• Không bị phụ thuộc: Tiền điện tử không chịu sự quản lý của các bên thứ 3. Do đó, nhà đầu tư có thể tự do kiểm soát tiền cũng như chủ động tiến hành các giao dịch trên hệ thống.
• Tính toàn cầu: Do đồng tiền này không bị kiểm soát bởi cơ quan tại bất kỳ quốc gia nào, nên Crypto có thể được giao dịch mọi nơi trên thế giới. Cũng chính vì vậy, Crypto được xem là loại tiền tệ có tính chất phi quốc gia.

Phân loại Crypto

Theo thống kê của Coinmarket, hiện nay trên thế giới có hơn 3000 loại Crypto khác nhau. Sự phát triển ngày càng mạnh của thị trường này đã và đang chứng tỏ được vị thế và tiềm năng tăng trưởng, thu hút sự chú ý của lượng lớn nhà đầu tư.

Về cơ bản, có hai cách phân loại Crypto như sau:

Coin và Token: 

• Về Coin: Đây là loại tiền điện tử được phát triển dựa trên nền tảng Blockchain độc lập. Đồng Coin có khả năng giúp giải quyết các vấn đề liên quan đến thanh toán, bảo mật thông tin, tài chính, phát triển ứng dụng,… 
• Về Token: Đây là loại tiền được phát hành trên Blockchain, tuy nhiên Token không có Blockchain riêng mà sẽ hoạt động trên nền tảng các blockchain khác. Hiện nay, hầu hết các token thường sử dụng Blockchain của Ethereum theo tiêu chuẩn ERC20. Bên cạnh đó, một số token được phát triển trên nền tảng của Solana (SOL), Binance smart chain (BSC), Avalanche (AVAX),….

Bitcoin và Altcoin: 

• Bitcoin: Là loại tiền điện tử được phát hành dưới dạng mã nguồn mở. Bằng cách sử dụng giao thức ngang hàng, các giao dịch bằng Bitcoin được thực hiện trực tiếp giữa người gửi và người nhận mà không cần đến sự tham gia của các bên trung gian.
• Altcoin: Được cấu thành bởi Alternative (Thay thế) và Coin. Altcoin là cụm từ dùng để chỉ tất cả các loại tiền mã hóa khác ngoài Bitcoin. Chức năng của Altcoin về cơ bản tương tự Bitcoin. Hiện nay, những loại altcoin phổ biến trên thế giới có thể kế đến như Ethereum, Tether, Litecoin,…

Ưu điểm và hạn chế của tiền kỹ thuật số

Ưu điểm của Crypto:

• Không chịu sự quản lý bởi bất kỳ tổ chức nào: Như đã trình bày ở trên, các giao dịch bằng Crypto được tiến hành thông qua giao thức ngang hàng (peer-to-peer), không thông qua các bên trung gian. Do vậy, những giao dịch của các nhà đầu tư sẽ tránh được sự kiểm soát hoặc chi phối.
• Phí giao dịch thấp: Chi phí để thực hiện các giao dịch đối với tiền mã hóa gần như bằng 0.
• Tốc độ xử lý giao dịch nhanh: Hiện nay một số đồng tiền Crypto nhanh nhất có thể đạt được tốc độ hoàn thành giao dịch trong vòng dưới 1 phút. Nhìn chung, hầu hết các giao dịch đều được xử lý trong vòng từ 2 phút – 10 phút. Điều này là nhờ giao thức ngang hàng không thông qua các bên trung gian kết hợp với các giải pháp công nghệ đột phá của Blockchain như DAG, Tangle,…
• Không bị lạm phát và làm giả: Các đồng tiền Crypto có số lượng hữu hạn và không thể tác động tăng giảm (ví dụ Bitcoin chỉ có giới hạn  21 triệu coin). Vì vậy Crypto sẽ không bị lạm phát như tiền giấy. Ngoài ra, Crypto được phát hành trên nền tảng công nghệ Blockchain, trong đó các đồng tiền điện tử sẽ được khai thác bằng cách giải các thuật toán mã hóa. Mỗi đồng Crypto có một mã riêng và duy nhất nên không thể làm giả được.

Hạn chế của Crypto:

• Biến động giá mạnh: Crypto có khả năng biến động về giá rất mạnh gây rủi ro lớn cho nhà đầu tư. Đây cũng chính là một trong những nhược điểm lớn nhất của Crypto so với các hình thức đầu tư khác. Cụ thể, có thể thấy rõ nhất là đồng Bitcoin với mức giá đầu năm 2017 là khoảng 1.000 USD, đến tháng 04/2021, mức giá đã không ngừng tăng lên đến mức 63.000 USD. Tuy nhiên, đến tháng 07/2021, mức giá giảm xuống còn hơn 40.000 USD. Giai đoạn cuối năm 2021, giá Bitcoin có biên độ giao động hàng tháng từ 13% – 40%. 
• Chưa được công nhận rộng rãi: Hiện nay tính chất của các giao dịch tiền điện tử vẫn còn là vấn đề tạo ra những tranh luận trái chiều. Do đó crypto nói chung và Bitcoin nói riêng chưa được công nhận ở nhiều quốc gia và khu vực. Điều này sẽ tạo khó khăn cho các giao dịch xuyên biên giới của nhà đầu tư cũng như làm giảm tính thanh khoản của loại tiền này. 
• Thách thức đối với những người không am hiểu về công nghệ: Với bản chất được ra đời và hoạt động trên nền tảng công nghệ Blockchain, việc khai thác và quản lý tiền mã hóa đòi hỏi cần có sự hiểu biết nhất định về công nghệ. Đây sẽ là thách thức không hề nhỏ đối với các nhà đầu tư truyền thống chưa quen thuộc với các công nghệ mới đột phá hiện nay.

Các câu hỏi thường gặp về tiền mã hóa

Với thị trường mới như Crypto chắc hẳn sẽ có rất nhiều câu hỏi mà các nhà đầu tư quan tâm. Một số câu hỏi quan trọng sẽ được giải đáp dưới đây.

Phân biệt Coin và token

Về tính năng

• Coin là phương tiện dùng để trao đổi và lưu trữ giá trị, hỗ trợ cho mục đích thanh toán, đầu tư và phát triển các dự án Blockchain cụ thể. Do đó, mỗi Blockchain sẽ có một loại coin nền tảng duy nhất.
• Trong khi đó Token mang tính năng của một đồng coin. Token được xây dựng trên cơ sở Blockchain nền tảng ban hành. Bên cạnh đó, chúng còn có thêm các tiện ích khác tùy vào dự án.

Kỹ thuật

• Coin đòi hỏi phải có một nền tảng ví (Wallet) riêng. Khi thực hiện các giao dịch thì phí giao dịch sẽ được trừ vào ví coin đó.
• Token thì không có ví riêng mà chỉ sử dụng ví của đồng coin nền tảng. Do đó, chi phí giao dịch sẽ được trừ trực tiếp vào coin nền tảng (Chẳng hạn như: Ethereum).

Tiền Crypto của nhà đầu tư được lưu trữ ở đâu?

Crypto sẽ được lưu trữ tại các ví tiền điện tử. Hiện tại trên thế giới có 2 loại ví điện tử phổ biến là ví lạnh và ví nóng.

• Ví lạnh: Đây là loại ví được thiết kế trên nền tảng một thiết bị riêng, được quản lý ở chế độ offline và chỉ có thể truy cập khi sở hữu thiết bị. Ví lạnh phù hợp với nhà đầu tư giá trị, nắm giữ khối lượng tiền mã hóa lớn trong dài hạn. Nhờ được lưu trữ bằng thiết bị riêng ở chế độ offline, ví lạnh có tính bảo mật tương đối cao và việc bị đánh cắp Crypto rất hiếm khi xảy ra. Một số ví lạnh phổ biến có thể kể đến như: Atomic, Exodus, Jaxx, Blockchain,…

• Ví nóng: Loại ví này được gọi là ví nóng vì chúng luôn phải được kết nối Internet. Do đó, ví nóng thường phù hợp với các nhà đầu tư ngắn hạn với nhiều giao dịch cần thực hiện thường xuyên. Tuy nhiên, cũng vì đặc điểm luôn kết nối với Internet mà độ an toàn của ví nóng thấp hơn ví lạnh do khả năng dễ bị tấn công và đánh cắp thông tin.. Một số ví nóng phổ biến hiện nay là: Trezor, Keepkey, Ledger,…

Coin và Token trong Cryptocurrency 

Coin là gì? 

Coin là loại tiền được ban hành, phát triển trên một blockchain riêng biệt và hoạt động độc lập. Coin ra đời với mục đích giải quyết các vấn đề thanh toán, tài chính, bảo mật, phát triển ứng dụng,… của chính blockchain đó. Mỗi blockchain chỉ có 1 coin duy nhất. 

Ví dụ: 

• Bitcoin Network có đồng coin là BTC. 
• Ethereum có đồng coin là Ether.
• Ngoài ra còn có Cardano với ADA, Stellar với XLM, Litecoin với LTC,…

Token là gì?  

Tương tự Coin, Token cũng là một đồng tiền được phát hành trên blockchain, nhưng nó không có blockchain riêng, mà phải “sống” trên blockchain khác.

Ví dụ: 

• KONO (token của Konomi) là token vì được lưu trữ, giao dịch trên blockchain Ethereum; 
• MER (token của Mercurial) là token vì được lưu trữ, giao dịch trên blockchain Solana. 
• Cả hai đều không có blockchain Konomi hay Mercurial.

Một số token khi dự án phát triển đủ mạnh sẽ hướng đến phát triển một nền tảng Blockchain riêng cho chính token đó, và khi ấy Token này sẽ được xem như là Coin.

Ví dụ: Trước khi mainnet, SOL (token của SOL) là token được lưu trữ, giao dịch trên Ethereum. Nhưng sau khi mainnet, Solana đã có một blockchain riêng, lúc này SOL trở thành đồng coin trên Solana Blockchain, các đồng token khác có thể được tạo ra trên blockchain Solana.

Phân loại Coin & Token trong Crypto

Phân biệt Coin và Token 

Để hiểu thêm về sự khác nhau giữa Coin và Token, chúng ta có thể xem xét về mặt tính năng và kỹ thuật:

Về mặt tính năng

• Coin được coi như một phương tiện trao đổi và lưu trữ giá trị cho các mục đích thanh toán, đầu tư và phát triển của một dự án blockchain cụ thể, chính vì vậy mỗi blockchain chỉ có một loại coin nền tảng duy nhất.
• Token sở hữu đủ các tính năng của một đồng coin thường được các dự án xây dựng trên blockchain nền tảng ban hành, đồng thời có thêm nhiều tiện ích tùy thuộc vào từng dự án.

Về mặt kỹ thuật

• Coin yêu cầu một nền tảng ví (Wallet) riêng và khi giao dịch gửi/nhận, phí giao dịch sẽ trừ trực tiếp vào ví của coin đó.
• Token thì không có ví riêng mà nó sử dụng ví của đồng coin nền tảng, và phí giao dịch sẽ trừ vào coin nền tảng (ví dụ như Ethereum).

Anh em có thể tham khảo thêm video dưới đây để được phân tích điểm khác nhau chi tiết hơn: 

Bitcoin và Altcoin trong Cryptocurrency 

Theo cách phân loại này, chúng ta sẽ chia cryptocurrency thành 2 loại là: Bitcoin và phần còn lại.

• Bitcoin thì chắc chắn anh em nào cũng đã biết rồi, đây là đồng tiền điện tử đầu tiên trên thế giới và đặt nền móng cho phát triển của thị trường Crypto.
• Altcoin là từ ghép của Alternative (thay thế) và Coin để tạo thành "Altcoin", dùng để chỉ tất cả các loại coin/token khác ngoài Bitcoin, được xây dựng nhằm mục đích thay thế cho Bitcoin.

Với cách phân loại này, bất kể Coin hay Token nào trừ Bitcoin ra, đều quy về Altcoin.

Ví dụ của Altcoin: Solana (SOL), Ethereum (ETH), Litecoin (LTC), Inverse Finance (INV), Chainlink (LINK),…

Bitcoin và Altcoin trong Crypto.

Sàn giao dịch Crypto

Anh em có thể mua bán tiền điện tử ở các sàn giao dịch, trong Crypto sẽ có 2 loại sàn:

• Sàn tập trung (CEX): Là sàn giao dịch có một bên thứ 3 đứng ra kiểm soát và làm cầu nối để trao đổi các tài sản crypto. Thường thì anh em phải tạo tài khoản có ID và password để đăng nhập nhằm tuần theo qui định KYC (Know your customer ) của chính phủ. Ví dụ: Binance, Huobi, Bittrex, Gate.io, Kucoin, BitMax,…
• Sàn phi tập trung (DEX): Là sàn giao dịch được xây dựng & hoạt động một cách phi tập trung dựa trên nền tảng của blockchain. 

Sàn DEX khác với sàn CEX ở chỗ, người dùng có thể giao dịch, trao đổi đồng coin ngay trên ví của họ, mà không cần phải di chuyển ra ngoài, chỉ khi người dùng được cấp phép thì giao dịch mới xảy ra. Private key do người dùng nắm giữ. Ví dụ: Uniswap, Sushiswap, Saber, Quickswap, Spiritswap,…